Rajmund Michalski

Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) w przyszłym roku będzie obchodził jubileusz 90-lecia. Ta ważna rocznica oraz moje niemalże 20-letnie doświadczenia w pracach dwóch Komitetów Technicznych skłoniło mnie do napisania paru słów o roli i znaczeniu normalizacji, w tym w zakresie kosmetologii i produktów chemii gospodarczej.

Bez wątpienia główną przyczyną rozwoju normalizacji stały się odkrycia naukowe i rozwój nauki w XIX wieku. Początek XX wieku to okres szybkiego rozwoju normalizacji. Pierwsza norma została opublikowana w roku 1903, jako norma brytyjska, a dotyczyła „Wymagań technicznych części stalowych”. Krajowe komitety normalizacyjne powstały w 21 krajach. Polski Komitet Normalizacyjny został powołany do życia w roku 1924 [1]. W roku 1925 opublikowano pierwszą Polską Normę (PN) jako oficjalny dokument do dobrowolnego stosowania w Rzeczypospolitej Polskiej, a w roku 1949 ustawą o PKN wprowadzono obowiązek ich stosowania. Od 2004 roku, Polski Komitet Normalizacyjny jest członkiem Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego CEN (European Committee for Standardization) i Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego Elektrotechniki CENELEC (European Committee for Electrotechnical Standardization). PKN jest także członkiem-założycielem Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO (od 1947r.) i Międzynarodowej Komisji Elektrotechnicznej IEC.

Główne cele, którym podporządkowane są działania normalizacyjne, to bezpieczeństwo i zdrowie. Aby produkty, technologie i usługi spełniały ten warunek, potrzebne są normy oraz ich stosowanie [2,3]. Mimo że samo stosowanie norm nie jest w Polsce od roku 1994 w wielu obszarach obligatoryjne, to ewentualne zagrożenia i konsekwencje wynikające z ich nieprzestrzegania mogą być olbrzymie.

System europejski dopuszcza tworzenie norm krajowych, wymagają one jednak notyfikacji. Po akcesji Polski do krajów Unii Europejskiej, PKN notyfikował około 250 zagadnień, które powinny zakończyć się powstaniem norm krajowych na nasze rodzime produkty. Spośród najważniejszych korzyści wynikających ze stosowania norm można wymienić:

1. Sprzyjanie komunikowaniu się i likwidowaniu barier w handlu.

2. Przyczynianie się do zwiększenia bezpieczeństwa pracy.

3. Gwarancje odpowiedniej jakości produktów i usług.

4. Obniżenia kosztów ochrony zdrowia lub środowiska.

5. Ułatwienia w eksporcie.

6. Łatwiejszy przepływ towarów i wpływ na poziom ich cen.

7. Upowszechnianie postępu technicznego.

8. Gwarancje porównywalnego standardu wyrobów i usług.

Na przestrzeni minionych 80 lat, zmieniała się struktura Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Od roku 2004 dotychczasowe Normalizacyjne Komisje Problemowe stały się Komitetami Technicznymi (KT). Komitety te są działającymi przy PKN kolegialnymi ciałami powoływanymi do prowadzenia prac normalizacyjnych w przyporządkowanych im zakresach tematycznych. Powoływane są przez Prezesa PKN na wniosek dyrektora Zespołu Normalizacyjnego, po zasięgnięciu opinii Rady Normalizacyjnej, a działają za pośrednictwem grup roboczych. Obecnie w ramach PKN działa około 270 Komitetów Technicznych zajmujących się różnymi aspektami normalizacji.

Jednym z nich jest KT 201 ds. Kosmetyków i Wyrobów Chemii Gospodarczej. W zakresie tematycznym tego Komitetu znajdują się normy dotyczące metod badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych oraz właściwości użytkowych kosmetyków i wyrobów chemii gospodarczej. Główne cele prac tego KT 201 to: standaryzacja metod badań kosmetyków i wyrobów chemii gospodarczej, wdrażanie nowoczesnych rozwiązań technicznych, zapewnienie bezpieczeństwa produktu oraz promocja bezpieczeństwa oraz jakości tych produktów.

Przemysł kosmetyczny to coraz potężniejsza, szybko rozwijająca się branża, która obejmuje następujące grupy produktów: wyroby perfumeryjne, kosmetyki upiększające, kosmetyki pielęgnacyjne do ciała, kosmetyki pielęgnacyjne do włosów, a także środki higieny osobistej.

Producentami kosmetyków są nie tylko duże firmy europejskie o międzynarodowym zasięgu, ale i polskie firmy, które coraz skuteczniej rywalizują z światowymi gigantami. Spośród około 4000 zlokalizowanych na terenie Unii Europejskiej firm, dwie trzecie stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa, a ich znaczenie systematycznie rośnie. Szacuje się że w przemyśle kosmetycznym zlokalizowanym na terenie krajów Unii Europejskiej zatrudnionych jest około 1,7 miliona pracowników, a wartość europejskiego rynku kosmetycznego to ponad 70 bilionów €, co stanowi jedną trzecią rynku światowego. W ciągu ostatnich lat największy wzrost sprzedaży odnotowano na rynku kosmetyków upiększających, takich jak produkty do makijażu twarzy, oczu, ust i paznokci. Spośród wymienionych segmentów w Polsce największą popularnością cieszyły się kosmetyki do twarzy.

We wrześniu 2011 roku w siedzibie Polskiego Komitetu Normalizacyjnego odbyło się spotkanie przedstawicieli branży profesjonalnych usług kosmetycznych z przedstawicielami PKN. Dotyczyło ono możliwości rozwoju normalizacji krajowej w sektorze profesjonalnych usług kosmetycznych oraz możliwości udziału polskich ekspertów z tej dziedziny w normalizacji na poziomie europejskim, w ramach której w ostatnim czasie powstały nowe Komitety Techniczne: CEN/TC 409 „Project Committee - Management and quality of services in Beautician professional enterprises” oraz CEN/TC 412 „Project Committee- Indoor sun exposure services”. Podczas spotkania poruszone zostały kwestie związane z finansowaniem prac normalizacyjnych, rolą PKN w procesie normalizacyjnym, normalizacją usług solaryjnych, a także aspektów kompetencji personelu świadczącego usługi kosmetyczne.

Od lipca 2013 roku wszyscy producenci kosmetyków zostali zobowiązani do posiadania systemu Dobrej Praktyki Produkcji (GMP – Good Manufacturing Practices), zgodnego z normą PN-EN ISO 22716:2009 [4]. Obowiązek taki nakłada Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego 1223/2009 WE [5]. Zmiany są istotne, a dotyczą: analizy aktualnego systemu zapewnienia jakości w firmie, opracowania dokumentacji zgodnej z Normą PN-EN ISO 22716:2009 oraz bieżącego zarządzania systemem zapewnienia jakości w firmie. To wszystko jest konieczne, aby zapewnić: zgodność z aktualnym prawodawstwem europejskim, wyższą jakość produkowanych kosmetyków, ograniczenie wystąpienia produktu niezgodnego, wzrost konkurencyjności marki oraz możliwość rozszerzenia rynków zbytu.

Na tronie domowego Polskiego Komitetu Normalizacyjnego [6] dostępna jest wyszukiwarka norm. Obecnie są tam zamieszczone informacje o ponad 65 dostępnych normach z zakresu kosmetyków i produktów chemii gospodarczej. Dotyczą one min. wymagań, jakie powinny spełniać pojemniki do przechowywania kosmetyków i sposobu ich oznakowania, jakości wyrobów perfumeryjnych, stosowania dobrej praktyki produkcji oraz badań fizyko-chemicznych i mikrobiologicznych tych produktów codziennego użytku.

W skali międzynarodowej Komitet Techniczny 201 ds. Kosmetyków i Wyrobów Chemii Gospodarczej współpracuje z CEN/TC 392 (w zakresie kosmetyków), CEN/TC 409 (zarządzanie i jakość usług w profesjonalnych gabinetach kosmetycznych), ISO/TC 217 (kosmetyki) oraz ISO/TC 91 (środki powierzchniowo czynne). Aktualnie KT 201 opracowuje trzy nowe projekty norm:

Literatura:

1. Ciołek W., „Gdy normalizacja stawiała pierwsze kroki”, Normalizacja, 9, (2005), 18–25

2. Michalski R., Czy są potrzebne nam normy? Część I - Przegląd norm dotyczących oznaczania wybranych zanieczyszczeń w wodach i ściekach, Laboratorium, wydanie specjalne Woda, 2006, 19–24.

3. Michalski R., Czy są potrzebne nam normy? Część II - Przegląd norm dotyczących oznaczania wybranych zanieczyszczeń powietrza, Laboratorium, 5, 2006, 18–21.

4. EN ISO 22716:2007 (PN-EN ISO 22716:2009). Kosmetyki. Dobre praktyki produkcji (GMP). Przewodnik dobrych praktyk produkcji.

5. http://europa.eu/legislation_summaries/consumers/product_labelling_and_packaging/co0013_pl.htm

6. www.pkn.com.pl