Dawid Nidzworski
Instytut Biotechnologii i Medycyny Molekularnej, SensDx (ETON Group Sp. z o.o.)
Tomasz Gondek
Deloitte, SensDx (ETON Group Sp. z o.o.)
Światowa telemedycyna rozwija się w zawrotnym tempie – kilkanaście procent rocznie. Trend ograniczania kosztów wizyty lekarskich oraz alokowania ich w ważniejsze sfery medycyny (jak chirurgia, onkologia czy walka z chorobami neurodegeneracyjnymi) rozwija się w krajach rozwiniętych (USA, Niemcy, Francja czy Wielka Brytania). Kluczową rolę w tej branży odgrywają takie firmy jak: Aerotel Medical Systems Limited, AMD Telemedicine,Medicine Johns Hopkins, Mennen Medical Corp., Nighthawk Radiology Services LLC, Philips Healthcare, SHL TeleMedicine Ltd., Siemens Healthcare, Polycom, TANDBERG, TeleVital Inc, Templeton Readings LLC, United Therapeutics Corporation, Welch Allyn Protocol, Inc. i WorldCare International Inc. Jednak również i nasze lokalne firmy, często start-upy, postanowiły wdrażać innowacyjne rozwiązania w szerokorozumianej dziedzinie gospodarki jaką jest telemedycyna.
Telemedycyna (określana również jako „telehealth” lub „e-health”) jest formą świadczenia usługi medycznej i opieki zdrowotnej wykonywanej przy użyciu technologii bez fizycznej obecności lekarza i pacjenta w jednym miejscu. Łączy ona w sobie elementy telekomunikacji, informatyki, diagnostyki i oczywiście medycyny. Telemedycyna pozwala pacjentom w odległych lokalizacjach uzyskać szybką, sprawną pomoc bez podróży do specjalistów. Telemedycyna zapewnia bardziej efektywne wykorzystanie ograniczonych zasobów eksperckich, które mogą „widzieć” pacjentów w wielu miejscach wszędzie tam, gdzie są potrzebne bez opuszczania placówki. Taka forma opieki stała się standardową praktyką medyczną i jest używana przez dziesiątki krajów. W ciągu ostatnich lat opublikowano bardzo wiele danych, które wskazywały na skuteczność kliniczną i oszczędności dzięki zastosowaniu telemedycyny.
Popularność telemedycyny szybko rośnie, ponieważ oferuje znaczne korzyści zarówno dla pacjenta, jak i dla lekarza. Najczęstsze korzyści płynące z zastosowania tej formy diagnozy i leczenia to:
1. Szerszy dostęp
Nie tylko telemedycyna poprawia dostęp do pacjentów, ale pozwala lekarzom i zakładom opieki zdrowotnej poszerzyć zasięg, poza własne biura. Biorąc pod uwagę niedobory specjalistów, lekarzy - zarówno na obszarach wiejskich, jak i miejskich - telemedycyna ma unikalną zdolność do zwiększania opieki zdrowotnej milionów nowych pacjentów.
2. Optymalizacja kosztowa i czasowa
Ograniczenie kosztów opieki zdrowotnej jest jednym z najważniejszych powodów finansowania i przyjmowania technologii telehealth. Wykazano, że telemedycyna zmniejsza koszty opieki zdrowotnej i zwiększa efektywność dzięki lepszemu zarządzaniu chronicznymi chorobami, dzielonym personelem służby zdrowia, skróconym czasem podróży i krótszym pobytem w szpitalu. Jak wskazują dane firmy Telemedico, aż 70% przypadków chorobowych możliwe było do obsłużenia przy pomocy systemy telemedycznego.
Zjawisko redukcji kosztów jest widoczne także po stronie pacjenta. Nie musi on dojeżdżać do przychodni czy szpitala, oczekiwać w kolejkach czy ryzykować dodatkowymi infekcjami przebywając z poczekalni z innymi chorymi. Ponadto w systemie płatnej opieki zdrowotnej (np. w USA) wizyta w formie telemedycyny jest wielokrotnie tańsza od tradycyjne wizyty w gabinecie lekarza.
Według danych przytaczanych przez InfoScan w ciągu najbliższych 15 lat urządzenia telemedyczne pozwolą zmniejszyć koszty opieki zdrowotnej o 63 mld dol. Dzięki telemedycynie wydatki na sprzęt szpitalny mają być niższe nawet o 30 proc., głównie dzięki zastosowaniu jej w diagnostyce i leczeniu w warunkach domowych.
3. Poprawa jakości ochrony zdrowia
Badania wykazały, że jakość usług świadczonych przez telemedycynę jest tak dobra, jak w tradycyjnych konsultacjach przeprowadzonych przez osoby prywatne.
4. Zapotrzebowanie ze strony pacjentów
Konsumenci chcą telemedycyny. Największym beneficjentem telemedycyny jest pacjent, jego rodzina i społeczność. Korzystanie z najnowszych technologii zmniejsza czas podróży i związane z nimi obciążenia pacjenta. Takie rozwiązania dają pacjentom dostęp do usługodawców, do których nie byliby w stanie dotrzeć inną drogą, a także do usług medycznych bez konieczności przemieszczania się na duże odległości.
5. Dostępu do specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcom małych miast i wsi
Aby zapewnić dostęp do specjalistów osobom zamieszkały w większej odległości od dużych aglomeracji miejskich, system telemedycyny wydaje się być najbardziej efektywny. Często osoby zamieszkujące takie obszary wymagają jedynie konsultacji, która z powodzeniem może zostać przeprowadzona na odległość, a podstawowe badania można wykonać w domu przy użyciu np. technologii sensorowej czy innych urządzeń opracowanych do domowego użytku (np. EKG).
6. Polepszenie opieki zdrowotnej na odizolowanych lub odległych obszarach
Korzyść ta wynika bezpośrednio z powyższej, gdyż w niektórych obszarach forma telemedycyny daje jedyną możliwość skorzystania z usług lekarza w nagłych przypadkach. Czas przyjazdu karetki może okazać się zbyt długi, a szybko pomoc telemedyczna może uratować życie.
7. Szybka diagnoza i pomoc medyczna w ratownictwie
Dzięki zastosowaniu różnych domowych testów diagnostycznych (domowe EKG, glukometry, bioczujniki do wykrywania patogenów), usprawniony staje się proces diagnozy i tym samym dostosowanie interwencji czy terapii u pacjenta w domu. Zespół ratowniczy może już w drodze do chorego otrzymać wyniki badań i lepiej przygotować się na zastałą sytuację nie tracąc czasu na badania na miejscu.
8. Oszczędności wynikające z usprawnień administracyjnych
Telemedycyna to także oszczędności administracyjne związane z redukcją kosztów utrzymania budynków, większej floty pojazdów ratownictwa medycznego czy np. administracji w punktach rejestracyjnych.
9. Swoboda pacjenta i lekarza
Bardzo ważnym elementem jest także swoboda pacjenta oraz nienarażanie lekarza na kontakt z patogenami. Możliwość wykonania testu np. na obecność patogenów w gardle, moczu czy drogach rodnych w swoim mieszkaniu jest ogromną wartością dla pacjenta, którą trudno przełożyć na pieniądze. Pacjent czuje się swobodnie i nie jest skrępowany. Dodatkowo w przypadku dużego osłabienia nie musi nawet wstawać z łóżka. Również ograniczenie przez lekarza kontaktu z osobami zarażonymi patogenami, szczególnie górnych dróg oddechowych, jest niezwykle dużą zaletą. Dobry test pozwoli określić z jakim patogenem mamy do czynienia i fizyczna obecność lekarza nie jest potrzebna w celu postawienia odpowiedniej diagnozy. Cały proces można zrealizować na odległość.
Wartość i rozwój rynku telemedycyny
Telemedycyna jest stosowana w wielu dziedzinach medycznych, w tym w diagnostyce cukrzycy, podstawowej opiece zdrowotnej, psychiatrii, genetyce, radiologii, patologii, kardiologii itp. Wartość rynku telemedycyny w Europie w roku 2010 wynosiła ok 3,1 mld USD, w roku 2011 rynek ten wart był już 4,8 mld USD, a do 2019 roku przewiduje się, że wzrośnie do 12,6 mld USD. Dynamika wzrostu rynku (CAGR) wyniesie zatem 12,8% i jest jedną z wyższych wśród usług sektora medycznego (dane: Research and Markets).
Patrząc na światowy rynek telemedycyny, według danych Zion Market Research, warty był on w 2016 roku 18,2 mld USD. Przewidywania tej agencji są jeszcze bardziej optymistyczne i wskazują na 14% CAGR i wzrost wartości rynku do kwoty blisko 38 mld UST w roku 2022.
Główną siłą napędową rynku telemedycyny jest wzrost liczby osób starszych, rosnący koszt opieki zdrowotnej, rosnąca przewaga chorób przewlekłych. Innowacje technologiczne i postępy w rozwoju domowych urządzeń diagnostycznych i medycznych także istotnie napędzają wzrost popytu na tę usługę. Głównymi ograniczeniami rynkowymi są kraje słabo rozwinięte, które nie dysponują wystarczającymi środkami na rynek telemedycyny. Trudnościami dla rynku są wysokie koszty technologiczne oraz złe przypadki wdrożenia.
W tym miejscu należy także przytoczyć dane firmy Tractica dotyczące liczby wideo-połączeń związanych z telemedycyną. Przewidywania wskazują na blisko 8-krotny wzrost ilości tego typu połączeń z 19,7 mln w 2014 r. do 158,4 mln w roku 2020. Przewiduje się, że chociaż konsultacje kliniczne stanowią obecnie ponad trzy czwarte rynku, najbliższe kilka lat przyniesie wyrównanie proporcji i wreszcie w roku 2019 liczba konsultacji nieklinicznych przewyższy liczbę konsultacji klinicznych.
Na polskim rynku istnieje kilka, a nawet kilkanaście podmiotów oferujących usługi w zakresie telemedycyny. Na uwagę zasługują platformy Medivio, Doktor Medi, Teledoktor24 czy Telemedico. Oferują one poza możliwością umówienia wizyty także przeprowadzenie ich w systemie połączenia wideo. Obecne są także na rynku produkty, które specjalizują się w monitoringu stanu kardiologicznego (ProPlus), a także aplikacje wspierające domowa rehabilitację ogólną (SeeMe) czy rehabilitację dla osób m.in. po przebytym udarze, urazie mózgu czy ze stwardnieniem rozsianym (Neuroforma).
Platforma Info Scan oferuje natomiast monitorowanie bezdechu sennego dzięki urządzeniu, które pacjent ma u siebie w domu. Na polskim rynku pojawiają się także firmy, zajmujące się opracowywaniem testów diagnostycznych, które będą miały zastosowanie w telemedycynie. Jedną z nich jest SensDx (Eton Group Sp. z o.o.), która wykorzystując technologię sensorową opracowuje ultraczułe testy do wykrywania patogenów górnych dróg oddechowych, markerów nowotworowych czy infekcji dróg rodnych.
Telemedycyna staje się coraz bardziej powszechna. Już dziś ponad 60% pacjentów deklaruje chęć skorzystania z usług telemedycznych (dane: PwC). Usługi te pozwalają istotnie zredukować czas postawienia diagnozy, wizyty u specjalisty, koszty procesu leczenia oraz administracyjne. Telemedycyna pozwala czuć się swobodnie w zaciszu swojego domu pacjentowi i ograniczyć kontakt lekarza z osobami z infekcjami górnych dróg oddechowych. Z całą pewnością opracowanie kolejnych rozwiązań pozwalających pacjentowi w domu wykonać szereg testów i wysłać je do lekarza będzie sprzyjało rozwojowi tej gałęzi medycyny.